OPEC dhe Rusia refuzojnë thirrjet e SHBA: Bota drejt një krize energjitike më të thellë
SHBA kërkoi që OPEC dhe Rusia të rrisin prodhimin e naftës për të ndihmuar në uljen e rritjes së çmimeve të karburantit, të cilat kanë goditur SHBA-në dhe disa vende në zhvillim.
Çmimet e naftës kanë vazhduar të rriten në të gjithë botën pasi Shtetet e Bashkuara dhe anëtarët e OPEC po përplasen për rritjen e prodhimit, duke rrezikuar më shumë telashe për konsumatorët në vendet që variojnë nga India, Pakistani, Japonia deri në Gjermani.
Rritja e çmimit të naftës është një pengesë kryesore frenuese për rritjen ekonomike globale, por është veçanërisht shkatërruese për ekonomitë në zhvillim ku qeveritë nuk kanë fonde për t’i mbrojtur njerëzit nga tronditja pasuese inflacioniste. Në vendet me të ardhura të ulëta, situata mund të jetë edhe më e keqe.
“Çmimet e larta të mallrave, nëse qëndrojnë në këto nivele, mund të ngadalësojnë rritjen në vendet importuese të energjisë dhe të përkeqësojnë pasigurinë ushqimore në vendet me të ardhura të ulëta”, thuhet në një raport të Bankës Botërore në tetor.
“Rritja e çmimeve të ushqimeve të kombinuara me rritjen e fundit të kostove të energjisë po shtyn inflacionin e çmimeve të ushqimeve në disa vende me të ardhura të ulëta, si Etiopia, Zambia dhe Zimbabve, si dhe në vende me të ardhura më të larta, duke përfshirë Argjentinën dhe Turqinë”, shton raporti.
Por nuk ka shenja të dukshme se OPEC i udhëhequr nga Arabia Saudite dhe Moska do të pajtohen me Uashingtonin për të rritur prodhimin e tyre të planifikuar për të lehtësuar tregjet e naftës në të gjithë SHBA-në, Europën, Afrikën dhe Azinë Jugore.
Kohët e fundit, edhe vendet europiane të zhvilluara ekonomikisht mirë si Britania e Madhe janë përballur me ndërprerje të gazit dhe naftës, ndërsa vende si India dhe Kina kanë vështirësi serioze në përmbushjen e kërkesave të tyre për qymyr. Të gjitha këto ekonomi kanë treguar shenja të një krize globale në rritje energjetike të lidhur me mungesën e karburanteve.
Të gjitha këto ndodhin ndërsa kërkesa për energji në botë rritet, me qeveritë që lehtësojnë masat pandemike dhe aktivizojnë vendet e punës dhe tregjet.
“Është një pjesë e një modeli ku rikuperimi i shpejtë i kërkesës për energji dhe ndërprerjet e furnizimit rezultojnë në një rritje çmimi”, tha për TRT World, Lauri Myllyvirta, analisti kryesor në Qendrën për Kërkime për Energjinë dhe Ajrin e Pastër.
Një krizë e ngjashme me 1970?
Myllyvirta beson se “efekti afatgjatë” i rritjes së çmimeve të karburantit dhe mungesa e furnizimit “do të jetë i ngjashëm me krizën e naftës të viteve 1970, duke përshpejtuar përpjekjet për t’u larguar nga energjia fosile”.
Kriza energjetike e viteve 1970 pati disa efekte shkatërruese në ekonominë botërore pasi vendet perëndimore si SHBA, Kanadaja, Britania e Madhe dhe shtetet e tjera të Europës Perëndimore u përballën me mungesa të mëdha të naftës.
Kriza energjetike i kishte rrënjët në konfliktet e Lindjes së Mesme që përfshinin Izraelin, shtetet arabe dhe më vonë Iranin në vitin 1979, duke rezultuar në ndërprerje të eksporteve të naftës nga prodhuesit e mëdhenj si Riadi dhe Teherani në tregjet botërore.
Rebusi aktual është gjithashtu pjesërisht i rrënjosur në konfliktet politike midis Uashingtonit dhe Moskës. Një pjesë e konsiderueshme e klasës politike amerikane dhe europiane beson se Rusia ka ulur qëllimisht furnizimet me gaz në Europën Perëndimore për të rritur çmimet.
Administrata Biden gjithashtu ka probleme serioze me Riadin nën udhëheqjen de fakto të princit të kurorës Mohammed Bin Salman, i cili është akuzuar për vrasjen e Jamal Khashoggi, një gazetar disident saudit, në konsullatën e Stambollit të mbretërisë në vitin 2018.
Faji mbetet jetim
Rritja e çmimeve të karburantit dhe kriza në rritje energjetike shkaktoi akuza nga administrata Biden ndaj Arabisë Saudite dhe Rusisë. Në SHBA, çmimet e naftës janë rritur 60 për qind vitin e kaluar, ndërsa çmimet globale kanë parë nivelet e tyre më të larta në shtatë vitet e fundit.
“OPEC+ duket se nuk dëshiron të përdorë kapacitetin dhe fuqinë që ka tani në këtë moment kritik të rimëkëmbjes globale për vendet në mbarë botën. Pikëpamja jonë është se rimëkëmbja globale nuk duhet të rrezikohet nga një mospërputhje midis ofertës dhe kërkesës”, tha një zëdhënës i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Biden.
Por Riadi beson se OPEC po vepron në një mënyrë “të përgjegjshme” duke rritur prodhimin e naftës me 400,000 fuçi në ditë, që është shumë e ulët për SHBA-në për të përmbushur kërkesën në rritje globale. Ministri saudit i Energjisë, Abdulaziz bin Salman, gjysmëvëllai i Mohammed bins Salman bëri bashkë një koalicion të madh të vendeve prodhuese të naftës nga Meksika në Emiratet e Bashkuara Arabe për të kundërshtuar kërkesat e SHBA.
Rusia është në të njëjtën linjë me OPEC-un, ndërsa SHBA dhe aleatët e saj akuzojnë Moskën se nuk rrit prodhimin e naftës, ministri rus i Energjisë Alexander Novak fajësoi pasiguritë Covid-19 për nivelet aktuale të prodhimit.
Burimet e OPEC+ këshilluan gjithashtu Uashingtonin, prodhuesin më të madh të naftës në botë, të rrisë prodhimin nëse SHBA-ja vërtet beson se nevojitet më shumë energji për të stabilizuar ekonominë globale.
Ndërsa një zyrtar i lartë amerikan i energjisë sugjeroi më parë se SHBA ka “mjete” si lirimi i rezervave të saj strategjike të naftës për të ulur çmimet e naftës, Riadi dhe Moska nuk mendojnë se teknologjia amerikane e nxjerrjes së naftës përmes argjilës mund të rrisë shpejt prodhimin për të ndikuar në çmim.
Salman përmendi gjithashtu se jo vetëm çmimet e naftës, por edhe çmimet e lëndëve djegëse të tjera fosile si gazi dhe qymyri janë rritur ndjeshëm, duke pretenduar se ekziston një problem i përhapur i energjisë që lidhet me shkaqe të tjera dhe jo me sasinë e prodhimit.
India dhe Kina kanë mungesa serioze të qymyrit për shkak të rritjes së çmimeve dhe uljes së aktiviteteve minerare. “Rritja e çmimeve dhe importeve të qymyrit dhe gazit në Kinë është një nga shtytësit kryesorë të mungesës globale të karburanteve fosile”, thonë ekspertët.
